דער שׂררה װאָס דאָס שטעטל איז זײַן געװעזן װאַר אַ גרױסער גראַף און האָט געהאַט זײער פֿיל דערפער און שטעט און װאַר אױך אײן גרױסער מיניסטער. װען עס איז געװעזן אײן (14) קאָנגרעס בײַם מלכות, האָט מען נאָך אים געשיקט. און דער שׂררה האָט געװױנט עטלעכע װיאָרשט פֿון דעם װאַלד. ער האָט זײער געליבט צו רײַטן אױף די יאַכט, דאָס הײסט צו רײַטן אין װאַלד און שיסן חיות. און ער האָט געהאַט אײן רײַטפֿערד װאָס עס איז געװעזן בײַ אים געשאַצט װי דאָס אױג אין קאָפּ. װי ער איז אין װאַלד געריטן שיסן חיות, האָט ער דאָס פֿערד אָנגעבונדן בײַ אײן בױם, און ער איז מיט זײַן ביקס געגאַנגען אין װאַלד שיסן. װי ער איז שױן צוריקגעגאַנגען און האָט געװאָלט אַהײמרײַטן, זאָ איז דאָס פֿערד שױן ניט דאָ געװעזן. עס האָט אים זײער געקרענקט, און ער איז געלאָפֿן אין װאַלד אַרײַן זוכן זײַן פֿערד. ער װאַר זײער ערהיצט, דען עס װאַר דעם טאָג זײער אַ גרױסע היץ. װי ער האָט געזוכט, האָט ער פֿון װײַטן ערזען אײן אײַנגעהילטן מענטש אין אײן טלית אין װײַסן בעקלײדט און האָט זיך זײער געשאָקלט, און דער שׂררה װאַר זײער געלערנט, האָט ער געװוּסט פֿון די ביכער, װאָס ער האָט געלעזן אין זײַן ביבל, דאָס פֿאַרצײַטנס האָבן די גרעסטע לײַט געלערנט און געדאַװנט אין די װעלדער. משה רבנו ע״ה האָט געלערנט אין װאַלד, דוד המלך ע״ה, אליהו הנביא און נאָך גרױסע לײַט, נביאים, חכמים, תּנאים, די אַלע האָבן געלערנט און געדאַװנט אין די װעלדער. און װי דער שׂררה האָט דאָ ערזען אײן מענטש אײַנגעהילט אין טלית און תּפילין און אין װײַסן בעקלײדט, האָט ער געװוּסט דאָס מוז זײַן איין זײער גרױסער מאַן, איין פֿערבאָרגענער צדיק אָדער אַ נביא. ער האָט געװאַרט ביז ער האָט זיך אױסגערוקט שמונה־עשׂרה. זאָ האָט זיך דער שׂררה געביקט און גענײגט און האָט געפֿרעגט, װער ער איז.
האָט שׂימחה געזאָגט: „איך בין דער פּאָדראַבין פֿון נאַרקאָװ.״
זאָגט דער שׂררה: „איך גלויב, אַז דו ביסט פֿון נאַרקאָװ, אָבער ניט איין פּאָדראַבין. דען איך קען דעם רבין פֿון נאַרקאָװ, ער ברױך צו זײַן דײַן משרת.״
בקיצור, דער שׂררה זאָגט: „ליבער פּאָדראַבין, איך װײס גוט, דאָס װען דו קומסט אין װאַלד אַרײַן דאַװענען, זאָ ביסט דו גאַנץ גרױס, אױבװײַל דו ביסט אײן פּאָדראַבין, אָבער דאָס איז נאָר פֿאַר מענטשן, זײ זאָלן ניט װיסן דעם אמת װי גרױס דו ביסט. אַלסדען בעט איך דיך, מיר איז הײַנט אין װאַלד פֿאַרלױרן געװאָרן אײן פֿערד װאָס איך מעכט ליבער אײן דאָרף פֿאַרלירן אײדער דאָס פֿערד. אַלזאָ בעט איך דיך, זאָג מיר װוּ דאָס פֿערד איז.״
(15) שׂימחה איז געשטאַנען אין אײן ציטערניש. ער האָט מורא געהאַט, דאָס זײַן װײַב זאָל ניט דערװײַל אױפֿעסן דעם לעצטן טאָפּ קאַרטאָפֿל. האָט ער זיך זײער געאײַלט אַהײמצולױפֿן האָט ער געװאָלט דעם שׂררה װי אַם געשװינדסטן פטור װערן. זאָ זאָגט ער צום שׂררה: „לױף נאָר גאַנץ געשװינד צו יענעם עק װאַלד. דאָרט שטײט דײַן פֿערד בײַ אײן בױם, און צװײ װעלף שטײן און װילן עס צו רײַסן. עס לאָזט זיך אָבער ניט, נאָר עס איז שױן גאַנץ מיד. לױף געשװינד מיט די ביקס: אײן װאָלף װירסט דו שיסן, און אײן װאָלף װעט ענטרונען װערן פֿון דײַן ביקס.״
דער שׂררה איז גאַנץ געשװינד אַהינגעלאָפֿן. װי דער שׂררה איז נאָר אַװעקגעלאָפֿן, איז שׂימחה אױך גאַנץ געשװינד אַהײמגעלאָפֿן, מער טױט װי לעבעדיק. װי ער איז אַהײמגעקומען, האָט ער זיך אַרונטערבעהאַלטן אונטער דעם בעט און האָט געזאָגט צום װײַב: „זאָלסט דיך פֿאַר קײנעם ניט װיסן מאַכן, אַז איך בין דאָ בעהאַלטן, דען מען װירד באַלד קומען פֿון שׂררה, און מען װירד מיך אומברענגען, דען איך האָב דעם שׂררה גענאַרט. און פֿאַר צײַטנס איז יעדער שׂררה געװעזן אין זײַן שטאָט װי אַ מלכות: װאָס ער האָט געװאָלט, האָט ער געטאָן.
זאָגט דאָס װײַב צו אים: „דו שוטה, קריך אַפֿיר פֿון בעט און זעץ דיך אַנידער בײַם טיש. דען ערשטנס, עס קען זײַן דאָס קײנער װעט ניט קומען, און אַז ח״ו מען װעט יאָ קומען, װעט מען דיך אונטער דעם בעט אױך געפֿינען. בקיצור, קױם מיט צרות און מיט לײַד, זי האָט אים אַפֿירגעקראָגן פֿון בעט. ער האָט זיך געזעצט צום טיש. זי האָט אים געגעבן אַ שיסל קאַרטאָפֿל. עס איז אָבער ביטער װי דער טױט. שׂימחה קען ניט עסן. דאָס האַרץ װאַר אים זײער פֿערביטערט, און זײַן בױך װאַר אים פֿערשלאָסן.
לאָזן מיר ר׳ שׂימחה פּלאַכטע בלײַבן זיצן און מיר גײען צום שׂררה.
דער שׂררה איז אַהינגעלאָפֿן אָן יענעם עק װאַלד און האָט געטראָפֿן אַלץ פּונקט װי שׂימחה האָט געזאָגט. דאָס פֿערד איז געשטאַנען מיט דעם קאָפּ צו אײן בױם, און צװײ װעלף זענען געשטאַנען און האָבן עס געװאָלט צורײַסן, און מיט די הינטערפֿיס האָט זיך דאָס פֿערד געװערט קעגן די װעלף. עס װאַר אָבער (16) זאָ מיד דאָס דער שױם איז אים גערונען פֿון פּיסק. װי דער שׂררה האָט דאָס פֿון װײַטן געזען, האָט ער גאַנץ געשװינד אױסגעשאָסן זײַן ביקס, האָט ער אײן װאָלף טױט געשאָסן און דער אַנדערער װאָלף איז אַנטלאָפֿן.
זאָ האָט זיך דער שׂררה אױפֿגעזעצט אױף זײַן פֿערד און איז ניט אַהײמגעריטן אין זײַן הױף אַרײַן נאָר אין שטעטל אַרײַן, און ער האָט צו זיך זעלבט געזאָגט: „דאָס איז ניט קײן פּאָדראַבין, דאָס איז אײן פּאָד פּאַן באָג. און דאָס איז גאָר קײן מענטש, נאָר אײן מלאך. װי װױל איז מיר דאָס איך האָב זאָ איין מענטש וווינען אין מײַן שטאָט, און ווי גליקלעך שעץ איך מיך דאָס איך האָב זוכה געװעזן אים צו זען און מיט אים צו רעדן, װאָס מיליאָנען מענטשן זענען דאָס ניט זוכה. און ער איז גאַנץ געשװינד געריטן, אין די יאַכטקלײדער געקלײדט, אין שטאָט אַרײַן און איז גלײַך געריטן צום רבֿ און איז אַרײַנגעגאַנגען צום רבֿ.
דער רבֿ האָט זיך גענײגט, דען ער האָט אים געקענט, בפרט ער האָט ניט אײנמאָל בעקומען פֿון שׂררה אַ מתּנה: מענכעס מאָל עטלעכע פֿערטל װײץ, מענכעס מאָל אַ קלאַפֿטער האָלץ. װי דער רבֿ האָט די קאָמפּלימענטן געמאַכט פֿאַר דעם שׂררה, זאָגט דער שׂררה צום רבֿ: „איך בעט דיך, מאַך קײן שום קאָמפּלימענטן, נאָר אױגנבליק שיק נאָך דעם פּאָדראַבין, ער זאָל די מינוט קומען. דער משמש איז נעבעך געשװינד געלאָפֿן און האָט געברענגט דעם ריכטיקן פּאָדראַבין. עס װאַר אײן אַלטער ייִד אַ למדן. װי דער שׂררה זעט אים, זאָגט ער: „טאָ ניע טען. דאָס איז ניט דער. גײט און ברענגט מיר דעם ריכטיקן פּאָדראַבין.״ זײ שװערן, אַז דאָס איז דער ריכטיקער פּאָדראַבין, און דער שׂררה איז געקומען אין כעס אַרײַן און האָט געזאָגט: „איך פֿערלאַנג איר זאָלט מיר אַהערפֿירן דעם ריכטיקן פּאָדראַבין. איר װײסט גוט װעלכן איך מײן. דער רבֿ האָט דעם משמש גאַנץ געשװינד געשיקט נאָך די גרױסע לײַט און נאָך די דאָזאָרעס. זײ זענען געשװינד געקומען און האָבן זיך גענײגט פֿאַר דעם שׂררה. דער שׂררה האָט צו זײ אױך געזאָגט: „איך בעט אײַך אין גוטן, עטץ זאָלט מיר שיקן נאָך דעם ריכטיקן פּאָדראַבין, װען ניט, זאָ װיל איך זיך אָן ענק נוקם ונוטר זײַן. זײ האָבן געשיקט װי נאָר אײן למדן, אײן מלמד, אײן חסיד, האָט אַלץ געמוזט קומען. דער שׂררה האָט אָבער אױף יעדן בעזונדער געזאָגט: „טאָ ניע טען. טאָ ניע טען.״ זאָ האָבן (17) זײ אים געפֿרעגט: „יאַשניע פּאַניע, װי זעט ער אױס?״ האָט דער שׂררה געזאָגט: „עטץ זענט ניט װערט ער זאָל צו ענק קומען. עטץ זענט ניט װערט צו זײַן זײַנע שטיװלפּוצער. ער איז אַ גרױס לײַט, און עטץ זענט קעגן אים װי בהמות. ער װיל אפֿילו ניט דאַװענען מיט ענק. ער לערנט און דאַװענט אין די װעלדער, און אַז עטץ װירד מיר אים ניט װײַזן, װעל איך ענק פֿערװיסטן אַזוי װי סדום.״
דער עולם איז געבליבן זײער טרױעריק. מען האָט זיך ניט געװוּסט קײן עצה צו געבן, און װי עס האָט זיך נאָר אײן למדן געפֿונען אין גאַנצן שטעטל, װאַר שױן דאָ, און דער שׂררה האָט אַלץ געזאָגט: „טאָ ניע טען.״ נאָר װי דער שׂררה האָט געזאָגט, דאָס ער דאַװענט אין װאַלד, האָט זיך דער בית־מדרש משמש אָנגערופֿן צום עולם שטילערהײט: „עס קען זײַן ער מײנט שׂימחה פּלאַכטע, דען הײַטע האָבן די בחורים אים אַרױסגעיאָגט אױס דעם בית-המדרש. האָט מען ערציילט דאָס ער איז געלאָפֿן אין װאַלד אַרײַן.״ האָט דער רבֿ געזאָגט צו די דאָזאָרעס, מען זאָל מאַכן אײן פּרוּװ און שיקן נאָך אים. האָבן די דאָזאָרעס געזאָגט צום שׂררה: „עס איז נאָך דאָ אין שטאָט אײנער. מיר װעלן נאָך אים שיקן. עס קען זײַן ער איז דער זעלבער, װאָס דו מײנסט.״ זאָ איז דער משמש געגאַנגען צו שׂימחן און האָט געזאָגט ער זאָל אַהינגײן צום רבֿ. דער שׂררה פֿון שטעטל איז דאָרט און פֿערלאַנגט אים. האָט שׂימחה בשום אופן ניט געװאָלט גײן. װי דער משמש איז צוריקגעקומען און האָט געזאָגט: „ער װיל ניט קומען״ זאָ האָבן די דאָזאָרעס געזאָגט צום שׂררה: „מיר האָבן נאָך אים געשיקט, און מיר האָבן אים געלאָזט זאָגן אַז דו ביסט דאָ, און ער װיל ניט קומען.״
זאָגט דער שׂררה: „װען עס זאָל זײַן דער זעלבער װאָס איך מײן, זאָ האָט ער רעכט דאָס ער װיל ניט קומען, דען איך בין ניט װערט ער זאָל צו מיר קומען. עטץ װײסט גאָר ניט, װער ער איז, איך װײס יאָ.״
זאָ זאָגט דער שׂררה צום עולם: „פֿירט מיך אַהין.״
זאָ האָבן די נגידים מיט די דאָזאָרעס מיט דעם רבֿ, דעם שׂררה אַהינגעפֿירט צו ר׳ שׂימחה פּלאַכטע.
ר׳ שׂימחה איז זיך געזעסן אין זײַן װײַסע יופּעצע מיט דעם טערקישן ספּאָדעק, מיט דעם פּאָמיעלטע דראָנג, בײַם טיש איבער דעם גרױסן סידור און האָט זיך געװאָרפֿן װי אַ גידאָכעס, און פֿאַר שרעק איז ער געװעזן װײַס אױסגעבלאַסט װי אַ מת.
דער שׂררה איז פֿאַרױסגעגאַנגען (18) און זײ פֿון הינטן. װי זײ זענען אַהינגעקומען, האָט דער שׂררה אױפגעמאַכט די טיר.
װי דער שׂררה האָט אים דערזען, זאָ האָט ער זיך באַלד אַראָפּגעכאַפּט דאָס היטל און איז געפֿאַלן כורעים־ומשתּחװים כּקעבֿד לפֿני מלך.
זײ האָבן דאָס געזען, זענען זײ זײער ערשראָקן און פֿערװוּנדערט געבליבן. װי דער שׂררה האָט געזען זײַן בלאַס פּנים און זײַן פֿינצטער װױנונג און זײַן טרױעריק װערטשאַפֿט, האָט ער זיך זײער ערצירנט אױף דעם עולם און האָט מיט גרױס צאָרן געזאָגט: „עטץ זענט גנבֿים, מערדערס, שװינדלערס. ענקער געװױנהײט איז שױן פֿון לאַנג, װער ניט קײן גנבֿ, קײן שװינדלער איז, און װער אײן ערלעכער, װאַרהאַפֿטיקער גאָטסדינער איז, דעם טוט עטץ ערמאָרדן. אונדזער העלפֿער האָט עטץ אױך ערמאָרדעט. ירמיה הנבֿיא האָט עטץ אין קאַלעכגרוב אַרײַנגעװאָרפֿן. זכריה הנבֿיא האָט עטץ אין בית המקדש געהאַרגעט. ישעיה הנבֿיא האָט עטץ דאָס מױל אױפֿגעשניטן, און אים װילט עטץ אױך אַזױ טאָן. האָב ענק טױזנט שװאַרצע יאָר! עטץ װױנט אין פּאָקאָיעס, און אים לאָזט עטץ װױנען אין אַ חזירשטאַל. איך װעל מיך אָן ענק נוקם זײַן זײַן נקמה!
װי די מאַדאַם פּלאַכטע האָט דאָס געהערט, האָט זי אױך געעפֿנט איר מױל װי בלעמס אײזל און האָט געזאָגט (קײן ברכה און קײן „מודה־אני״ האָט זי ניט געקענט, נאָר פּױליש האָט זי יאָ געקענט) צום שׂררה: „אין זײערע אױגן, ניט גענוג מיר פּײַניקן זיך מיט הונגער, מיט נױט, און זײ האָבן אױף אונדז קײן רחמנות ניט, זאָ איז נאָך מײַן מאַן ניט זיכער מיט זײַן לעבן צו גײן אין די גאַס אַרײַן. זײ װאַרפֿן אים שטײנער. אין בית- המדרש האָבן זײ אים געװאָלט הײַנטיקן טאָג האַרגענען!״ און זי האָט אים געװיזן דאָס ביסעלע קאַלטע קאַרטאָפֿל און האָט געזאָגט: „מער האָבן מיר ניט אין הױז, און דאָס קען ער אױך ניט עסן, װײַל זײ האָבן אים הײַנט אַזױ זײער געפּײַניקט.
װי דער שׂררה האָט דאָס געהערט, איז ער ערצירנט געװאָרן װי אײן טיגער און האָט מיט די צײן געקריצט: „איך רײַט יעצונד אַהײם און װעל באַלד צוריקקומען מיט אַ גראָמאַדע פּױערן און װעל אײנעם בײַם אַנדערן אין מיטן מאַרק לאָזן געבן הונדערט שטריק,ווער עס האָט נאָר אים אָנגערירט, און איך װעל מיך (19) שױן צו ענק נעמען.״ און ער האָט אַרױסגענומען אױס זײַן טאַש אַ גרױסע, זײַדענע סאַקװע מיט בלױזע, גאָלדענע רענדלעך און האָט איר געגעבן, דען אים איז ער ניט דרייסט געװעזן צו געבן, און האָט צו איר אַזױ געזאָגט: „דאָס געלט זאָלסט דו באַלד אױסגעבן אױף עסנװאַרג. זאָלסט ניט זאָרגן אױף מאָרגן, װאָרן איך װעל מאָרגן, און אפֿשר נאָך הײַנט, דאָ זײַן און װעל דיר שױן אַלץ פֿאַרזאָרגן ־ עס װעט דיר גאָרניט פֿעלן, און זאָלסט מיר אױפצײַכענען אַלע, װאָס האָבן הײַנט דײַן מאַן געפּײַניקט, און איך װעל זײ שינדן זײער הױט.״ און האָט זיך געביקט און געקניט פֿאַר ר׳ שׂימחהן און מיט גרױס אונטערטעניקײט אָפּגעזעגנט און אַװעקגעגאַנגען און האָט געזאָגט: „עטץ ווירד דאָ ניט לאַנג װױנען. איך װעל אײַך שױן בעזאָרגן הערלעכע פּאָקויעס, װי עטץ זענט װערט.״
װי אַלע זענען אַװעקגעגאַנגען, האָט דער שׂררה צו זײ געזאָגט: „האָב איך ענק געזאָגט, דאָס עטץ זענט ניט װערט, דאָס ער זאָל צו אײַך קומען? דען ער איז אַ גײַסט פֿון גאָט, און װײַל עטץ האָט אים געפּײַניקט, װעל איך ענק אױך פּײַניקן.״ און איז מיט גרױס צאָרן פֿון זײ אַװעקגעריטן. זײ זענען געבליבן זײער פֿאַרשעמט און ערשראָקן, דען זײ האָבן פֿאַר דעם שׂררה מורא געהאַט װי פֿאַר דעם מלאך המװת, און זײ האָבן גאָר ניט געװוּסט, װאָס דאָ טוט זיך מיט ר׳ שׂימחה פּלאַכטע.
אַלערװײַל האָבן זײ מיט דעם רב אײן עצה געהאַלטן מען זאָל אַהינגײן צו שׂימחהן מיט זײַן װײַב, מען זאָל זײער בעטן דאָס זײ זאָלן בעטן דעם שׂררה ער זאָל זײ לאָזן גײן, דען דער שׂררה קען אַלע אױסהאַרגענען מיט די קינדער.
װי זײ זענען אַהינגעקומען צו שׂימחהן, איז אָבער אוממעגלעך געװעזן צו רעדן מיט זײ, דען די מאַדאַם פּלאַכטע װאַר פֿעריאַכמעט בײַם קױמען. זי האָט שױן צוגעשטעלט צװעלף דרײַשטאָקיקע טעפּ מיט פֿלײש, קישקעס, קאַרטאָפֿל, גרױפּן. עס איז געװעזן אַ געקװאַקער אױף דעם קױמען װי אין אַ ברענהױז צװישן די קעסלען, און שׂימחה איז געװעזן אַ ספֿר־הזיכרונות: ער האָט דערמאָנט װאָס נאָך מען ברױך צו קױפֿן צו די פֿרעסמאַשין. ער האָט געקוקט אױף דעם קױמען, איז אים זײַן האַרץ ערקװיקט געװאָרן. קױם זײ האָבן זוכה געװעזן מיט אים צו רעדן. װי זײ האָבן אים געבעטן, ער זאָל דעם שׂררה בעטן פֿאַר זײערט װעגן, האָט זיך (20) בלעמס אײזל אָנגערופֿן: „יאָ, יאָ, עטץ זאָלט אים װײַטער ניט לאָזן גײן דורך די גאַס, און עטץ זאָלט אים װײַטער פּײַניקן, ער זאָל מוזן לױפֿן אין די װעלדער.״ זײ האָבן צוגעשװױרן, אַז עס װעט אים שױן קײנער קײן בײז װאָרט ניט רעדן, און זײ װעלן אָן אים נוהג־כּבֿוד זײַן. זאָ האָט שׂימחה צוגעזאָגט דאָס ער װעט שױן דעם שׂררה בעטן פֿאַר זײערט װעגן. זאָ האָבן זײ זיך געזעגענט מיט גרױס כּבֿוד און אַװעקגעגאַנגען, און דער רבֿ מיט די גרױסע לײַט האָבן זיך אָנגעקוקט אײנער דעם אַנדערן און האָבן ניט געװוּסט צי זײ זענען אין חלום צי זײ זענען װאַכנדיק, דען זײ האָבן דאָך דעם שׂימחהן מיט זײַן װײַב גוט געקענט, און דעם שׂררה האָבן זײ אױך געקענט דאָס ער איז אַ גרױסער חכם און זײער גוט געלערנט און אַ גראַף. זאָ האָבן זײ גאָרניט געקענט פֿערשטײן װאָס דאָ טוט זיך, דאָך האָבן זײ געהאַט מורא פֿאַר שׂימחהן ער זאָל ניט הײסן זײ עפּעס שלעכטס טאָן.
װי דער שׂררה איז אַהײמגעקומען, װאַר ער זײער פֿרײלעך. דאָס גאַנצע פּנים האָט אים געלױכטן פֿאַר פֿרײד, און דאָס װײַב, די גרעפֿין, מיט די קינדער, האָבן אים געפֿרעגט מיט גרױס כּבוד, װוּ ער איז אַזױ לאַנג געװעזן. ער האָט געמוזט געװיס זײער אַ גוטע יאַכט האָבן. דאָס הײסט, ער האָט געמוזט זײער פֿיל חיות שיסן דאָס ער איז אַזױ פֿרײלעך. זאָ האָט ער געזאָגט: „ליב װײַב און ליבע קינדער, איך האָב הײַטע געהאַט גליק אױף די יאַכט. דאָס איז בײַ מיר טײַערער װי מײַן גאַנץ פֿערמעגן און װי מײַן גאַנצער רײַכטום. איך שעץ מיך גליקלעכער װי די גאַנצע װעלט, און דו מעגסט דיך אױך שעצן גליקלעך, מיט די קינדער, דורך דעם הײַנטיקן גליקלעכן טאָג װאָס איך האָב הײַנט געװוּנען אױף די יאַכט. איך האָב הײַנט געפֿונען אײן אוצר װאָס מיר װעלן גליקלעך זײַן אױף אײביק. איך האָב געפֿונען אין װאַלד אײן מאַן װאָס ער איז אײן פּאָד פּאַן באָג. ער װײס איטלעכע זאַך פּונקט װי דער ליבער גאָט זעלבסט. ער איז דער גרעסטער למדן און דער גרעסטער חכם פֿון אַלע ייִדן. און ער ווייס וואָס עס טוט זיך אויף דער ערד און אויף דעם הימל.״ און ער האָט איר ערצײלט די גאַנצע מעשׂה פֿון פֿערד מיט די װעלף.
װי זײ האָבן דאָס געהערט, האָבן זײ געזאָגט: „פֿאר װאָס האָסט דו אים ניט געפֿרעגט װי ער איז צו געפֿינען? פֿילײַכט (21) װירסט דו אים אַ מאָל ברױכן! זאָ האָט ער געזאָגט: „איך האָב פֿלײסיק באַלעמוטשעט אַ גאַנצן טאָג ביז איך האָב מיך ערװוּסט װוּ ער װױנט, און איך האָב מיט אים גערעדט און מיט זײַן װײַב, און עס איז מיר זײער שװער אָנגעקומען אײדער איך האָב געװאָר געװאָרן װי אים צו געפֿינען. די ייִדן האָבן מיר קײנער ניט געװאָלט װײַזן װוּ ער איז. עס קען זײַן זײ װײסן זעלבסט ניט פֿון אים, װער ער איז. און מאָרגן װעל איך מיט דיר אַרײַנפֿאָרן צו אים, דו זאָלסט אים אױך קענען.
װי די גרעפין מיט די קינדער האָבן דאָס געהערט, זאָ זענען זײ געװאָרן זײער פֿרײלעך און האָבן שױן געבעטן עס זאָל שױן טאָג װערן זײ זאָלן שױן קענען פֿאָרן זען דעם פּאָד פּאַן באָג מיט זײַן װײַב. בקיצור, זײ האָבן שױן קױם דערלעבט עס איז שױן טאָג געװאָרן. צײַטלעך פֿרי האָט מען געמאַכט דאָס פֿרישטיק, און מען האָט לאָזן שפּאַנען פֿיר פֿערד אין אַ הערלעכע קאָטש מיט אַלערהאַנט צירונג אױסשאַמרירט. אין אײן קאָטש איז געזעסן דער גראַף מיט די גרעפֿין און די אױסגעגעבענע קינדער באַזונדער אין אײן קאָטש, און די פֿרײַלײדיקע קינדער אױך באַזונדער אין אײן קאָטש, און עטלעכע גרױסע װעגן מיט תּבֿואה, מיט עופֿות, מיט קעלבער און נאָך פֿיל פֿאַרשידנע זאַכן, אַלערלײַ פֿרוכטן, און זײער פֿיל פּױערן, און מען איז געפֿאָרן מיט גרױס הערלעכקײט גלײַך פֿאַר די טיר פֿון ר׳ שׂימחה פּלאַכטע.
די גאַנצע שטאָט האָט ערזען די קאָטשן, דען זײ האָבן ערקענט דאָס דאָ פֿאָרט דער גראַף. האָבן אַלע געקוקט װוּ אַהין ער פֿאָרט. האָבן זײ געזען ער פֿאַרפֿאָרט פֿאַר שׂימחה פּלאַכטע. די קאָטשן האָבן זיך געשטעלט פֿאַר די טיר און דער שׂררה מיט די קינדער זענען צוערשט אַרײַנגעגאַנגען, די היטלעך אין די הענט מיט גרױס כבוד, און יעדער האָט זיך גענײגט און געגעבן דעם הײליקן פּאָדראַבין אַ קוש אין די האַנט. דערנאָך האַט דער שׂררה געבעטן ערלױבעניש און האָט אַרײַנגעפֿירט דאָס װײַב מיט די טעכטער. יעדע באַזונדער האָט געגעבן דער מאַדאַם פּלאַכטע אַ קוש אין די האַנט, און דער שׂררה האָט געזאָגט צו ר׳ שׂימחהן ער זאָל זיך אױסקלױבן װעלכע קאַמעניצע פֿון דער שטאָט ער װינשט זיך אױס. זאָ איז געװעזן אין מיטן מאַרק אַ דרײַשטאָקעדיקע קאַמעניצע. דאָס װאַר די שענסטע פֿון דער גאַנצער שטאָט, זאָ (22) האָט ר׳ שׂימחה זיך אויסגעוווּנטשן די קאַמעניצע. זאָ איז דער שׂררה באַלד געגאַנגען און האָט געקױפֿט דאָס הױז און באַלד פֿערשריבן בײַם רײענט דאָס עס איז ר׳ שׂימחהס הױז אױף אײביק. און מען האָט באַלד געקױפט זײער הערלעך מעבל, און מען האָט אױסגעמעבלט זעקס פּאָקאָיעס מיט אײן הערלעכע קיך, און מען האָט אַרײַנגעפֿירט ר׳ שׂימחהן מיט זײַן װײַב.
The overlord who owned the town was a revered count. He was very wealthy and owned many towns and villages. He was also a renowned government minister. (14) When there was a conflict in the realm, he was sent for. This overlord lived several kilometers from this forest where he loved to hunt. He would ride his horse there to shoot game. He possessed a certain riding horse that he valued like his own eyes. On this particular day, he had tied his horse to a tree so that he could go hunt. When he was ready to go home he went to get his horse where he had left him, but the horse was not there. This upset him very much and he ran about the forest frantically searching for his horse. He was in great distress. It was very hot that day. As he was searching for his horse, he saw from afar, a man dressed in white, wrapped in a talis, furiously swaying back and forth. This dignitary was very learned and knowledgeable, due to all the books he had read in his library. He knew that in ancient times the holiest of men studied and prayed in the forest. Moses, RIP, studied in the forest. King David, RIP, Elijah the prophet, and other great men, prophets and great sages alike, did the same. They all studied and prayed in the woods. So when the count encountered a man in the forest wrapped in a talis and tfiln, wearing white vestments, he was certain it had to be a very powerful man—a secret tsadik, a saintly man, or a prophet. He waited for him to conclude the shimenesre20, at which point he bowed and kneeled before him. ‘Who are you?’ the count asked. ‘I am the assistant rabbi of Narkov,’ Simkhe responded. ‘I believe you are from Narkov, but not that you assist the rabbi. I know the Narkov rabbi and it befits him to be your servant.’ Long story short, the overlord implored Simkhe, ‘Dearest Under Rabbi, I know well that coming into the forest to pray indicates that you are very powerful. Your role as the assistant rabbi serves to keep people from knowing how powerful you actually are. So therefore, I beseech you, I have lost my horse in this forest today. I would rather lose my greatest love than this horse. I beg you, please, tell me where my horse is.’
(15) Simkhe stood there trembling. He was afraid his wife was going to eat up the last of their potatoes so he was in a big rush to get home. It was in his interest to get rid of the count as quickly as possible. ‘Get to the other end of the forest as fast as you can. There you will find your horse bucking by a tree. Two wolves are stalking him and are about to tear him to pieces. The horse is for now, holding his own, but it’s exhausting him. Get over there as quickly as you can with your gun. You will shoot one of the wolves and the other one will flee in fright at the sound of your gun,’ Simkhe instructed him.
The dignitary instantly took off for the other end of the forest and Simkhe quickly took off for home, feeling more dead than alive. As soon as he got home he went directly under the bed to hide and said to his wife, ‘Do not tell anyone that I am here hiding. The functionaries will soon be here to put an end to me because I deceived the count.’ In olden times overlords were thought of as royalty and could do whatever they wanted. ‘Get out from under there you jerk and sit down at the table,’ his wife admonished him. ‘First of all there’s the possibility that no one will come. And if God forbid someone does come they will find you under the bed.’ With much prodding and effort she finally got him out from under the bed. He sat down at the table where she served him a bowl of potatoes. But Simkhe could not eat. He felt worse than death. His heart was embittered and his stomach was locked.
Let us now leave Reb Simkhe Plakhte where he is and go see what the count is up to. The overlord had rushed to the other end of the forest and encountered everything exactly as Simkhe had described. His horse stood facing a tree with two wolves at his back ready to pounce. To protect himself the horse was kicking his hind legs in defense. (16) But he was already foaming at the mouth in exhaustion. The lord witnessed this as he approached and deftly raised his gun to shoot one of the wolves dead. The other wolf quickly ran off.
The count mounted his horse, but instead of riding home to his palace, headed for town, saying to himself, this is no assistant rabbi [pod-rabin], this is a Pod Pan Bog21. And he is not even a man but an angel. How good it is to have a man like that living in my town and how happy I am to have run into him and been able to converse with him. Millions of people seek such opportunities and have yet to find them. And he rode very quickly, in his hunting clothes, into town, directly to the rabbi’s house, to speak to him.
The rabbi wondered about the visit. Even though they knew each other he had not once received a gift from the lord—not a bushel of wheat, not a cord of wood. As the rabbi showered him with compliments the overlord replied, ‘I beg you rabbi, stop complimenting me, but speedily send for the assistant rabbi. Have him come here this minute.’ The gabe immediately went to summon the real assistant rabbi, a scholarly old man.
As soon as the overlord saw him he said, ‘That’s not him. Go and bring the correct assistant rabbi.’ They swore up and down insisting that this was the one and only assistant rabbi. The count got angry and said, ‘I demand you bring the right assistant rabbi. You know very well who I mean.’ The rabbi promptly sent the gabe to summon the elite and overseers of the community. They quickly arrived and were eager to know what the lord wanted.
He said to them as well, ‘I’m asking you nicely—bring the real deputy rabbi. If you don’t, I will take vengeance on you.’ They sent for, not only a scholar, but also a teacher and a Hasid22. As each one appeared the overlord said, ‘This is not him!’ ‘This is not him!’ ‘This is not the one!’ (17) So they beseeched him, ‘Revered Sir, what does he look like?’ The overlord replied, ‘You are all worthless! Have him come here! You are not worthy of polishing his boots. He is a great man and compared to him you are beasts. He doesn’t even want to pray with you. He studies and prays in the forest. And if you refuse to bring him forth, I will cause devastation comparable to Sodom.’
The gathered grew very mournful. No one knew how to resolve the issue. There was only one scholar in town and he was already there with the assembled. But the lord was still insisting it was not him. But as soon as the lord said that the one he was looking for prayed in the forest, the study-house gabe, quietly approached those gathered. ‘It could be he’s talking about Simkhe Plakhte. The students, just this morning, chased him out of the study house and said he had run into the forest.’ So the rov said to the overseers, ‘Let’s send for him and see what happens.’ So the overseers said to the lord, ‘There is still one in town who we will send for. He might be the one you’re talking about.’
The gabe set out for Simkhe’s house to summon him to the rabbi’s. ‘The overlord of the town is requesting your presence,’ he informed Simkhe. Under no circumstances was Simkhe willing to go. When the gabe returned with the news that he wouldn’t come, the leaders said to the lord, ‘We sent for him and told him you were here and he refused to come.’ The lord said, ‘If he is the one I am talking about he has every right not to come. I am not worthy of him coming to see me. You all don’t even know who he is. I do know. So I say to you, take me to him.’
So the great, powerful men of the community, the overseers and the rabbi, took the overlord to Reb Simkhe Plakhte’s house. Reb Simkhe, in his white robe with the Turkish spodek on his head, his mop pole by his side, sat at the table poring over his huge sidur hurling himself back and forth, like a gidokhes. And because he was so frightened, he was as white as a ghost.
The overlord at the head (18) with the delegation behind him, opened the door to Simkhe’s house. As soon as the lord caught sight of Simkhe, he tore off his hat and fell to his knees like a subject before his king. This gesture frightened and puzzled the community leaders.
When the overlord noticed Simkhe’s pale face, his dark abode and depressing menage he became incensed with the group and addressed them very severely. ‘You are thieves, murderers, swindlers! Your ways are not new. Who among you is not a thief, a swindler? And if there were a just and worthy servant of God among you, you would murder him, just as you are murdering our helper here. You threw Jeremiah the Prophet into a lime pit. You killed Zechariah the Prophet in the Holy Temple. You cut Isaiah’s tongue out. And you want to do the same to him. You can all go to hell. You live in stately homes and you allow him to live in a pigsty. I will, with no help from you, avenge him.’
As soon as Madame Plakhte heard this she opened her mouth like Balaam’s donkey23 and said to the lord (though she was not versed in blessings or even the morning prayer, she did know Polish) right in front of them: ‘It is not enough we suffer hunger and need with no compassion from them, but my husband fears for his life if he goes out. They throw stones at him. Just today, they beat the living daylights out of him in the Study House.’ And then she showed him their bit of cold potatoes and said, ‘This is all we have in the house. And he can’t even eat it because of how they tortured him today.’
When the lord heard that, he became infuriated and snarled like a tiger at everyone gathered. ‘I am going home now but will soon return with a peasant delegation. Anyone who dares to touch him will receive 100 lashes in the market square. Anyone who so much as lays a finger on him (19) will have to answer to me.’ He then took a big silk purse out of his pocket filled solely with gold coins and gave it to her, as he wasn’t bold enough to hand anything to him, and said to her, ‘You must promptly spend this money on food. Don’t worry about tomorrow because tomorrow, and maybe even today, I will come back and bring you everything you need. You will not lack for anything. And I want you to point out every single person who tortured your husband so that I can skin him alive.’ He then bowed and kneeled before Reb Simkhe and with great humility bid him goodbye. As he walked out he said, ‘You will not be living here very much longer. I will arrange to have splendid accommodations prepared for you—something worthy of who you are.’
As everyone one departed the overlord said to them, ‘Didn’t I tell you that you were unworthy of him coming to you. He is a Holy Spirit sent from God. And because you tortured him I will now torture you…’ and he rode away from them in a fury. They remained very shamed and frightened. At that moment they feared the overlord as if he were the Angel of Death. And they had no idea what was going on with Simkhe Plakhte.
After a while, the leaders of the community and the rabbi decided they should go see Simkhe and his wife to ask them to speak to the overlord on their behalf. The overlord had the power to kill anyone and their children and they wanted him to leave them alone. When they got to Simkhe’s house, it was impossible to talk to them. Madame Plakhte was very overheated, busy and excited. By the time they got back there, she had already put up 12, 3-story pots filled with meat, dermas, potatoes and sweetbreads. The chimney was fuming like a smokehouse. And Simkhe, acting as registrar, was reminding what more needed to be bought for the eating machine. Simkhe’s heart was filled with delight as he gazed at the hearth. They were barely able to achieve the honor of talking to him.
When they began beseeching him to intervene with the overlord on their behalf ((20) Balaam’s ass spoke up. ‘Yes, yes, why don’t you just not let him walk through the streets. And you might as well torture him some more so that he flees to the forest.’ They all swore up and down no one would ever again say a bad word about him and that they would all display the greatest respect for him. So Simkhe agreed to intercede with the overlord on their behalf. Upon receiving his word, they took their leave with great respect, and left. The rov and his coterie of learned men looked at each other and couldn’t decide if they were dreaming or awake. After all, they knew Simkhe and his wife very well and they were also well acquainted with the overlord. They knew he was intelligent, very learned, and a count, so they were at a complete loss as to what was going on. Yet they feared Simkhe might incriminate them to the count.
When the count got home he was very happy. His face was aglow with joy. His wife, the countess, and his children, very respectfully asked him where he had been all that time. He must certainly have had a great hunt, meaning he must have shot many animals, to fill him with such joy. ‘My dear wife and children,’ he replied, ‘I did have a blessed hunt. It was more dear to me than my entire fortune and everything I possess. I feel happier than the whole world. And you and the children must also consider yourselves very lucky because of the glorious day I had at the hunt today. Today I was triumphant, as I came upon a treasure that will secure our happiness forever. Today I encountered a man in the forest who is a Pod Pan Bog, God’s second-in-command. His knowledge is comparable to our beloved God’s. He is the greatest scholar and wisest of men among Jews. He knows what is happening on earth as well as heaven.’
The count then proceeded to tell his family the whole story of his horse and the wolves. After they heard the story they said, ‘Why didn’t you ask him where you could reach him? You will most likely (21) need him from time to time.’ ‘I had to labor very skillfully all day to find out where he lived but was ultimately successful in speaking to him and his wife. It was initially very difficult for me to find him. None of the Jews wanted to tell me where he was. It could be that they themselves don’t know the extent of his powers and who he really is. I will take you to him tomorrow so that you may also meet him.’
The family was overjoyed to hear this and eagerly awaited the coming of day when they would ride in to meet God’s Second-in-Command and his wife. In short, they could barely wait for day to break. They had breakfast earlier than usual. Four horses were harnessed to beautifully hand-decorated coaches. The count and countess rode in one coach while their married children rode in another and the still unmarried children, in yet another one. Several big wagons were laden with grain, poultry, veal and a variety of other things, like all sorts of fruit. Very many peasants joined them to form a majestic procession all the way to Reb Simkhe’s door.
The entire town witnessed the convoy, and realizing it was the count’s cortege, were curious as to where it was headed and followed it to Reb Simkhe’s door. The overlord and his sons, their hats in their hands, were the first to enter very honorifically. Everyone kneeled and crossed himself before the pod-rabin, and kissed his hand. The overlord then asked for permission to bring his wife and daughters in. Each of them individually kissed Madame Plakhte’s hand. The overlord then said to Reb Simkhe, ‘Pick any grand house in town that you would like.’ Well, there was a three-story establishment right in the middle of the market square. It was the biggest and most beautiful property in the whole town (22) and the one Reb Simkhe chose. So the lord promptly went and bought it. He registered it at the Notary’s to be Reb Simkhe’s house forever. Very regal furniture was bought for it without delay. All six of its chambers and a magnificent kitchen were fully furnished and Reb Simkhe and his wife were shown in.